TÜRK BEŞLERİ ve SONRASI

T.C. Ziraat Bankası'nın kurluş yıldönümü münasebetiyle gerçekleştirilen konser programında dönemin bazı genç bestecilerinin bir araya gelmesinin ardından, müzik yazarı ve eğiticimi Halil Bedii Yönetken’in yakıştırdığı bir ad olan “Türk Beşleri”, Avrupa ülkelerinde eğitim görmüş, uluslar arası düzeyde bestecilerdir: Cemal Reşit Rey (1904 – 1985), Hasan Ferid Alnar (1906 – 1978), Ulvi Cemal Erkin (1906 – 1972), Ahmet Adnan Saygun (1907 – 1991), Necil Kazım Akses (1908 – 1999).

"Türk Beşleri" (Yukarıdan Aşağıya, Soldan Sağa: Akses, Erkin, Rey, Alnar, Saygun)

·        Beşler’in her üyesi, başlangıçta “ulusalcı” bir kavrayıştan yola çıkmış, yerel müziğimizin renklerinden yararlanmışlardır. Bu bir ortak yöndür. Ancak sonraları, geleneksel müziklerimizden yararlanma özelliği giderek azalmış, bestecilerimizin her biri ulusal üstü, kendi özgün duyuş ve düşünüşlerini geliştirmişlerdir. Bu da ayrılan taraflarıdır.

·        İlk kuşak için halk ezgilerinin derlenmesi notaya aktarılması, incelenip değerlendirilmesi önemli bir kaynak oluşturmuştur. Avrupa’nın birçok ülkesinde 19. yüzyıl sonu ortaya çıkan ulusal kaynaklara yönelme akımının bir uzantısıdır bu başlangıç. Türk halk ezgileri ve geleneksel sanat müziğimizin modal (makamsal) karakteri, aksak ritimler içindeki yapısı ile ilgilenmişlerdir. Bunu da genel olarak izlenimci ve yeni klasikçi bir üslupta sergilemişlerdir.

·   İkinci kuşak daha modern eğimler göstermekle birlikte (elektronik ve elektro akustik müzik, atonalite, dizisellik vb.) birinci kuşakla benzer bir çizgiyi takip eden bestecileri de içermektedir.

Bülent Arel (1919 - 1990)

İlhan Usmanbaş (1921)

İlhan Mimaroğlu (1926)

Ferit Tüzün (1929 - 1977)

Muammer Sun (1932)

·   Üçüncü kuşak (1940'lar doğumlu), çoğunluk olarak yeni klasikçilik ve dörtlü sistem etrafında birleşirler. Bunların arasında İstemihan Taviloğlu, Okan Demiriş ve Ali Darmar gibi besteciler öne çıkmaktadır.

·   Dördüncü Kuşak ve takibi genç besteciler, gelenekçi, gelenek dışı ya da sentenzci (mikrotonalite, geleneksel çalgılar ve elektronik vb.) bakış açılarıyla daha bireysel bir yaklaşımda çalışmaktadırlar.